CO₂-opslag maakt weg vrij voor klimaatpositieve olijfolie

Bij il circolo vinden we het milieu belangrijk. Zo is onze olijfolie biologisch gecertificeerd wat inhoudt dat het voldoet aan de EU-regels voor biologische landbouw en er geen pesticiden en kunstmest worden gebruikt. Toen recent onderzoek wees op mogelijkheden om CO₂-negatief te produceren – en daardoor het klimaat minder te belasten- werden we meteen enthousiast. Onze heerlijke olijfolie is ook nog eens goed voor het milieu.

Kan olijfolie CO₂-negatief geproduceerd worden? 

Uit onderzoek blijkt dat er mogelijkheden zijn om de CO₂-uitstoot bij de productie van olijfolie te minderen, zelfs tot het niveau dat het CO₂-negatief geproduceerd kan worden. Allereerst wordt bekeken hoe belastend een product is voor het milieu. Dat gebeurt met een levenscyclusanalyse (LCA) die bekijkt de milieu-impact van alle elementen van het product, vanaf de grondstoffen die worden gebruikt tot aan de afvalverwerking. Met die LCA kun je toetsen of een product of activiteit CO₂-negatief is. Eerst wat uitleg over CO₂-negatief produceren

Wat is CO₂-negatief precies? 

Hoewel er onder onderzoekers nog discussie is over de precieze betekenis, worden vaak de volgende 4 criteria gevolgd om te bepalen of een product of activiteit CO₂-negatief is (1).

• Minder broeikasgassen worden uitgestoten
  

  Voor vrijwel alle productieprocessen is energie nodig – meestal verkregen uit fossiele brandstoffen. Hierbij komt onder andere CO₂ vrij. Toch is het mogelijk dat een bedrijf niet alleen CO₂ uitstoot, maar er ook voor zorgt dat er minder CO₂ in de atmosfeer terecht komt. Dat kan het doen door CO₂ uitstoot mijden, bijvoorbeeld door het het investeren in elektrische voertuigen in plaats van voertuigen die werken op benzine of diesel. 

• Verwijderde broeikasgassen worden permanent buiten de atmosfeer opgeslagen
  

  Een methode om broeikasgassen uit de atmosfeer te halen en op te slaan is het planten van bodembedekkers die veel CO₂ opnemen(2). Daarbij is het belangrijk dat deze planten de condities van het land en het klimaat goed kunnen verdragen. Voor de bodembedekkers geldt, hoe meer worden geplanten en hoe langer ze blijven, hoe beter het is voor de CO₂–opname.

• Bron: Ontl, T. A. & Schulte, L. A. (2012) Soil Carbon Storage. Nature Education Knowledge 3(10):35Bij het opslaan van de broeikasgassen is het belangrijk dat dit gebeurt buiten de atmosfeer. Een effectieve manier om CO₂ op te slaan is via bomen. Deze worden dan gebruikt als koolstofputten (3). Hoe langer de grond rondom de bomen niet wordt geploegd, hoe meer CO₂ wordt vastgehouden. De CO₂ krijgt dan namelijk meer tijd om te worden opgenomen in de humus-  de bovenlaag met plantenresten-  en door microben als bacteriën, schimmels en andere organismen in de grond. De CO₂ wordt als het ware opgeslagen tussen de wortels van de bomen, waar deze organismen van leven. Dit eco-systeem wordt verstoord door de grond (diep) om te ploegen wordt. Dan komt (een gedeelte van) de CO₂ weer in de lucht terecht. Kenmerkend voor CO₂-negatieve productie is dat er minder vaak en minder diep wordt geploegd, zodat dit ecosysteem niet wordt verstoord en er zo min mogelijk CO₂ vrijkomt.

• Het gaat om de complete hoeveelheid uitstoot en opslag van CO₂
  

  Bij het opstellen van de emissiebalans, de balans van opgeslagen en uitgestoten CO₂, is het van belang dat zowel de producentenkant, de distributie en de consumentenkant worden bekeken. Bij het opstellen van de emissiebalans voor olijfolie wordt bijvoorbeeld niet alleen gekeken naar de CO₂-uitstoot van de olijventeelt en de productie van de olijfolie, maar ook naar de uitstoot veroorzaakt door het transport naar klanten. Zo wordt de complete uitstoot en opslag vastgesteld die is gebaseerd op de daadwerkelijke emissie. 

• Voor CO₂-negatief geldt dat er meer CO₂ wordt opgeslagen dan uitgestoten
  

  Een product is CO₂ negatief als de totale hoeveelheid broeikasgassen die uit de atmosfeer wordt gehaald en permanent wordt opgeslagen groter is dan de totale hoeveelheid broeikasgassen die van productie tot consumptie in de atmosfeer wordt uitgestoten. Om de emissiebalans negatief te maken is het belangrijk om ook ervoor te zorgen dat de hele productieketen zowel energiezuinig, als milieuvriendelijk is en dat waar mogelijk CO₂ wordt opgeslagen. Hiervoor kunnen bedrijven ook afspraken maken over de compensatie van CO₂-uitstoot, bijvoorbeeld door bomen te planten – zoals vaak wordt aangeboden aan luchtvaartpassagiers – of door CO₂-emissie certificaten te kopen. 

Waarom CO₂-uitstoot verminderen? En hoe dan?

Broeikasgassen zitten in de atmosfeer en houden de warmte van de zon vast. Daardoor is het leven op aarde mogelijk. Doordat er veel broeikasgassen uitgestoten worden, wordt er meer warmte vastgehouden. Dat veroorzaakt een verhoogd broeikaseffect en daardoor wordt het steeds warmer op aarde. CO₂ is, samen met waterdamp, een van de belangrijkste broeikasgassen.
Zonder ingrijpende maatregelen kan het gemiddeld tot wel 4,8 graden Celsius warmer worden in 2100 vergeleken met 2000. Door deze opwarming van de aarde kan het klimaat veranderen wat veel nare gevolgen heeft, zoals extreme hitte, droogte of juist extreme regenval en een stijgende zeespiegel. Deze opwarming kan worden tegengegaan – mogelijk tot nog maar 0,3 graden Celsius- als de CO₂-uitstoot drastisch wordt beperkt(4).
Bron: Poore, J. & Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Ourworldindata.org

Landbouw en voedselproductie behoren tot de grootste veroorzakers van wereldwijde emissies. Meer dan een kwart van de uitstoot van broeikasgassen op wereldschaal komt hier vandaan. Bij het berekenen van de CO₂-uitstoot wordt gekeken naar de hele keten, dus niet alleen naar de productie of teelt van voedsel maar ook naar het transport, de opslag en het gebruik van voedsel tot en met de consumenten aan toe. Op dit vlak zijn interessante mogelijkheden om CO₂-uitstoot te minderen. Zowel voedselproducenten als consumenten kunnen hieraan hun bijdrage leveren. En dat kan al op een heel laagdrempelige manier. Juist omdat het gaat om aanpassingen aan bestaande activiteiten. Voor consumenten bijvoorbeeld door:

• Minder voedselverspilling:
  Wereldwijd gaat ongeveer 30 procent van het voedsel verloren na de oogst, bijvoorbeeld tijdens transport, opslag, in bedrijven en restaurants, maar ook thuis. Dat betekent dat daarmee 30% van de broeikasgassen, maar ook gebruik van water en land in de vuilnisbak belanden. Als we minder voedsel verspillen, is er minder vraag naar hulpbronnen en grondstoffen en vermindert de uitstoot van broeikasgassen.
• Minder dierlijke producten eten:
  Ons eetpatroon draagt ook bij aan het klimaateffect van de landbouw met name door de hoeveelheid rood vlees en zuivelproducten die we eten. Voor dierlijke producten zijn veel meer  hulpbronnen en land nodig om een ​​kilo voedsel of proteïne te produceren dan plantaardig voedsel.

Hieronder een voorbeeld van een voedselproducent die veel aandacht heeft voor het minderen van CO₂-uitstoot en zelfs CO₂-negatief produceert.

Olijfolie CO₂-negatief produceren; hoe zit dat? 

De Life Cycle Analysis (LCA) van olijfolie – met de milieu-impact van alle elementen van het product, vanaf de grondstoffen tot aan de afvalverwerking – toont aan dat er potentie is om de CO₂–uitstoot aanzienlijk te verminderen. En dat het zelfs mogelijk is om CO₂-negatief produceren. Hieronder ter illustratie hoe il circolo dit in de praktijk heeft vertaald. Dit is niet bedoeld als een blauwdruk of als een standaard maar meer als een zoektocht  naar mogelijkheden om de CO₂–uitstoot verder te beperken.

• Verduurzamen: Vervangen van fossiele brandstoffen door duurzame energie
  

  Een van de manieren waar il circolo een groot verschil maakt in uitstoot, is door het handmatig plukken van de olijven met behulp van elektrische kammen die opgeladen worden met zonne-energie die il circolo zelf opwekt. Het worden dus geen grote oogstmachines gebruikt en dat zorgt voor een minder uitstoot van CO₂. 

• Compenseren: compensatie van CO₂

  Om de voetafdruk ook van het laatste stuk van de productieketen te minimaliseren zorgt il circolo voor de compensatie voor de CO₂-uitstoot van het transport door bomen te laten aanplanten.

• Efficiëntie en circulariteit: afval wordt bron van energie
  

  Door productieprocessen efficiënt en circulair te maken hebben ze minder energie en grondstoffen nodig en komen er minder emissies en afvalstoffen vrij. Bij de productie van olijfolie werkt il circolo samen met een moderne molen met een tweefasig productieproces waar geen water bij de olijven wordt gevoegd, waardoor er minder afvalwater is. Restproducten worden als biobrandstof gebruikt.

• Minderen en mijden: terugdringen van CO₂–uitstoot

  Door toepassing van wetenschappelijk onderzochte teeltmethoden, zoals:

  

  Bodemvegetatie:
  Op de olijfgaard van il circolo staan tussen de olijfbomen bodembedekkers die veel CO₂ uit de atmosfeer halen, zoals klavers, lupine, peulvruchten en andere breedbladige plantensoorten.
  Geen kunstmest maar natuurlijke voeding voor de bomen:
  In de winter is de grond bedekt met groen van deze bodembedekkers, maar naarmate het warmer wordt drogen de planten op. Voordat dit gebeurt, worden de planten oppervlakkig in de grond geploegd, zodat de bodem de voedingsstoffen kan gebruiken. Het is belangrijk dat het zachte ploegen op tijd gebeurt, omdat het droge stro van de opgedroogde planten een groot brandgevaar vormt in de hete, droge zomers op Sicilië.
  Minimaal en minder diep ploegen:
  De -soms eeuwenoude- olijfbomen zelf dienen als koolstofopslag (4). Ze halen niet alleen CO₂ uit de lucht. De aarde waarin de bomen geworteld zijn vormt met de humuslaag en allerlei organismen in de grond een heel ecosysteem dat CO₂ opslaat tussen de wortels van de olijfbomen. Het is van belang om dit ecosysteem zo veel mogelijk intact te houden zodat de opgeslagen CO₂ niet vrijkomt. Dit houdt o.a. in dat er minder vaak en minder diep wordt geploegd.
  Minimaal verbranden van de bladeren, twijgjes en takken:
  Door verbranden  komt opgeslagen CO₂ weer vrij in de atmosfeer, net zoals bij het kappen van bomen. Het verbranden van takken na de snoei wordt zo veel mogelijk voorkomen.
  
  Het terugdringen van de CO₂ uitstoot op andere momenten/manieren in de keten door:
  Aanpassingen van aanbod, verpakking en transport van onze olijfolie.
  il circolo biedt consumenten de keuze om grote verpakkingen te kopen (3 liter en 5 liter Bag in Box). Dat levert niet alleen een besparing op in administratie en handling- en verzendkosten, omdat de consument minder vaak hoeft te bestellen. Het is ook gunstiger voor de ecologische voetafdruk door verminderde CO₂–uitstoot:
  -de verpakking is relatief minder zwaar;
  -er is minder verpakkingsmateriaal nodig per liter olijfolie;
  -het is efficiënt te stapelen en te vervoeren;
  -het kartongedeelte van de verpakking is goed te recyclen
  -de olijfolie blijft langer houdbaar. omdat er geen licht en zuurstof bijkomt

  Door deze combinatie van maatregelen is het mogelijk om de CO₂-uitstoot flink te minderen. Elke liter die il circolo produceert (inclusief vullen en verpakken) vermindert tot 5 kg CO₂ uit de atmosfeer. Met deze negatieve emissiebalans kun je stellen dat il circolo olijfolie CO₂-negatief is.

  Waar kan ik CO₂ -negatieve olijfolie kopen?

  Een goede olijfolie koop je (online) bij de producent zelf, of in een delicatesse- of speciaalzaak. De olijfolie die wordt verkocht in de supermarkt is hier eigenlijk niet mee te vergelijken in smaak en kwaliteit.  Dit komt omdat deze producenten  vaak op grote schaal produceren zodat ze de supermarkten kunnen garanderen dat er altijd genoeg beschikbaar is.  Op de website van een olijfolieproducent of in een speciaalzaak vind je veel informatie over hoe de olijfolie is gemaakt, zodat je een goede keuze kan maken en rekening kan houden met wat jij belangrijk vindt. CO₂-negatieve olijfolie wordt nog niet veel gemaakt, dus de opties zijn daarvoor nog wat gelimiteerd.

   

  Klimaatpositieve Siciliaanse olijfolie kopen

  Ben je benieuwd geworden in klimaatpositieve olijfolie? Dan ben je bij ons aan het juiste adres. Il circolo produceert olijfolie biologisch, CO₂-negatief en is eerlijk voor de boeren die eraan werken. Extra vierge olijfolie en heerlijke gearomatiseerde olijfolies vind je in onze webshop.

  We importeren de olijfolie zelf uit Sicilë, waardoor we de beste kwaliteit kunnen garanderen. Neem een kijkje in onze webshop en maak kennis met onze producten!

   

   

  Bronnen:
  1) Tanzer, S. E. & Ramírez, A. (2019). When are negative emissions negative emissions? Energy & Environmental Science, 12, 1210-1218.
  2) Chahal, I., Vyn, R.J., Mayers, D. et al. Cumulative impact of cover crops on soil carbon sequestration and profitability in a temperate humid climate. Scientific Reports 10, 13381 (2020).
  3) Proietti, S., Sdringola, P., Regni, L., Evangelisti, N., Brunori, A., Ilarioni, L., Nasini, L. & Proietti, P. (2017). Extra Virgin Olive oil as carbon negative product: Experimental analysis and validation of results. Journal of Cleaner Production, 166, 550-562.
  4) https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/klimaatverandering/wat-is-klimaatverandering/
  5) European Commission DG Environment News Alert Service (2015). Science for Environmental Policy. Edited by: SCU, The university of West of England, Bristol.