De kwaliteit van olijfolie: Keurmerken, klassen en testen

Als consument is het niet gemakkelijk om te bepalen wat een goede kwaliteit olijfolie is. Het aanbod van olijfolie is groot en divers, veel merken, veel technische termen en nogal veel (verwarrende – soms tegenstrijdige) informatie. Waar kun je als consument op letten?  Wat bepaalt de kwaliteit van olijfolie? 

Onze olijfolie moet vele testen en procedures doorstaan. Als kleine olijfolieproducent weten we alles over de kwaliteit van olijfolie. Veel mensen kijken naar de kwaliteitsklasse van olijfolie en eventuele keurmerken, maar met weinig extra moeite lees je op het etiket of in het testrapport van de olijfolie wat nog meer de kwaliteit van olijfolie bepaalt.

Wat zeggen keurmerken over de kwaliteit van een product?

Vanaf eind 2020 mag il circolo het keurmerk D.O.P. voeren voor haar extra vergine olijfolie. Steeds meer mensen herkennen het D.O.P. keurmerk en zien het als een indicator voor de authenticiteit en de goede kwaliteit van het product. Het geeft een product een zekere prestige.
Het D.O.P- keurmerk is onderdeel van het EU kwaliteitsbeleid dat tot doel heeft om namen van specifieke producten te beschermen en daarnaast de unieke kenmerken, die samenhangen met hun geografische oorsprong en traditionele knowhow, te promoten. Producten met het D.O.P. keurmerk zijn wettelijk beschermd tegen namaak en misbruik en gemakkelijk door de consument te herkennen door het D.O.P. logo. Voordelen hiervan:

• Het wordt moeilijker om de consument te misleiden
• Het versterkt het vertrouwen in de kwaliteit van de product en
• Producenten kunnen hun product beter in de markt zetten.

Inmiddels zijn er meer dan 1.500 producten D.O.P. geregistreerd, vooral in Frankrijk en Italië voor o.a. olijven, kaas, bier, en zelfs regionaal brood, fruit en groenten.
Naast D.O.P. de meest stricte van de labels voor beschermde geografische aanduiding – bestaan er twee andere labels :

• I.G.P. een afkorting voor Indicazione Geografica Protetta, ofwel Beschermde Geografische Aanduiding in het Nederlands. Deze kan gezien worden als een ‘light’ versie van de D.O.P. en wordt gegeven aan producten waarvan minstens één van de productie-, verwerking- of bereidingsstappen in het bepaald gebied plaatsvindt.
• Het keurmerk G.T.S. staat voor Gegarandeerde Traditionele Specialiteit en gaat met name over de traditionele aspecten, zoals de manier waarop het product gemaakt of samengesteld is. Hier is geen relatie met een specifiek geografisch gebied. Het G.T.S. biedt ook bescherming tegen namaak en misbruik.

Italiaanse naa	Nederlandse naam	Voorwaarden	Voorbeelden
D.O.P. Denominazione di Origine Protetta	B.O.B. Beschermde Oorsprongs- benaming	Voor producten die worden geproduceerd, verwerkt en bereid in een bepaald gebied volgens een erkende en gecontroleerde werkwijze	>Parmaham mag alleen zo heten als die ook uit de regio van Parma komt en op een bepaalde manier is bereid. >Noord-Hollandse Gouda: kaas gemaakt van Noord-Hollandse melk volgens een bepaald procedure en gerijpt zijn in Noord-Holland.
I.G.P. Indicazione Geografica Protetta	Beschermde Geografische Aanduiding	Voor producten waarvan minstens één van de productie-, verwerkings- of bereidingsstappen in het bepaald gebied plaatsvindt	> Danablu, een blauwaderkaas geproduceerd in Denemarken met de blauwschimmelcultuur Danablu >  Schwarzwalder Schinken, ham uitsluitend geproduceerd in het Zwarte Woud, Duitsland volgens een traditioneel fabricageproces.
S.T.G. Specialità Tradizionale Garantita	G.T.S. Gegarandeerde Traditionele Specialiteit	Benadrukt de traditionele aspecten, zoals de manier waarop het product gemaakt of samengesteld is. Hier is geen relatie met een specifiek geografisch gebied	>  Boerenkaas. Kaas die op de boerderij op ambachtelijke wijze wordt bereid met verse rauwe melk van koeien, geiten, schapen en buffelkoeien-melk. >  Hollandse Nieuwe/Hollandse maatjesharing (ook in Duitse taal geregistreerd als ”Holländischer Matjes”) voor haring die volgens de traditionele Hollandse wijze gekaakt of ontkopt is en vervolgens gepekeld of droog gezouten. De haring wordt op een natuurlijke, enzymatische manier gerijpt voordat het kan worden geconsumeerd.

Wat zegt het biologische keurmerk over de kwaliteit van een product?

Naast het verifiëren of iets traditioneel vervaardigd is kun je een product ook langs de meetlat leggen van het EU-keurmerk voor biologische landbouw. Dat keurmerk gaat over de manier waarop een (agrarisch) product is verbouwd. Het biedt consumenten garantie dat landbouwproducten biologisch zijn en boeren op een bepaalde manier te werk zijn gegaan. Meer specifiek wil dat zeggen dat er geen kunstmest of pesticiden zijn gebruikt.  En in het geval van olijven, dat deze op een volledig mechanische manier zijn verwerkt en dat je er nooit chemische reststoffen in zult aantreffen. Daarnaast staat het volledige productieproces – van olijfteelt tot het bottelen van de olijfolie – onder eigen controle en is van elke liter olijfolie de herkomst te herleiden.

Wat zijn de kwaliteitsklassen van olijfolie?

Hieronder zijn voor de vier bekendste kwaliteitsklassen van olijfolie de kwaliteitseisen genoemd:

• Extra vierge/vergine olijfolie (van de eerste persing),
• Vierge/ vergine olijfolie (van de eerste persing),
• Olijfolie (geraffineerde olijfolie gemengd met olijfolie van de eerste persing)
• Olie uit afval van olijven – ook wel bekend als olio di sansa, olio d’oliva of pomace (olie uit afval van olijven gemengd met olijfolie van de eerste persing). 

De absolute top: Extra Vergine Olijfolie

Op het etiket van de beste kwaliteit “extra olijfolie van de eerste persing” moet het volgende vermeld worden: “Eerste kwaliteit – rechtstreeks en uitsluitend mechanisch verkregen uit olijven”. Voor deze hoogste kwaliteitsklasse moeten de olijven binnen enkele uren na de oogst worden verwerkt en mag de zuurgraad niet meer dan 0,8% bedragen. Bovendien moeten de olijven “koud” worden geperst, d.w.z. bij een temperatuur van minder dan 27 graden Celsius. Verder mag de olijfolie alleen mechanisch uit de olijven worden geperst of geëxtraheerd. Een chemisch procédé voor de extractie van olijfolie is niet toegestaan. il circolo olijfolie behoort tot de categorie extra vergine olijfolie en daar zijn we trots op. Wij raden iedereen aan om geen genoegen te nemen met een mindere kwaliteit. Je lichaam, jij verdient het beste.

De op één na beste kwaliteit: Vergine Olijfolie

“Olijfolie verkregen bij de eerste persing”, krijgt de toevoeging “rechtstreeks en uitsluitend langs mechanische weg uit olijven verkregen”. De olijfolie mag zich niet langer “extra olijfolie van de eerste persing” noemen, omdat de zuurtegraad tussen 0,8% en maximaal 2% ligt. De kwaliteit van de olijven en de olie is niet optimaal, want er zijn duidelijke tekortkomingen in smaak en geur. De gezondheidswaarde van deze oliën is lager, omdat er nog maar weinig positieve ingrediënten in zitten. 

Geraffineerde olijfolie of gewone olijfolie

Als een olijfolie niet voldoet aan de kwaliteitseisen voor directe consumptie kan deze geraffineerd worden. Vaak gaat het om de persresten van oude persingen die chemisch uit de olijvenmassa zijn verwijderd. Door raffinage wordt de zuurgraad verlaagd en smaak- en geurdefecten verwijderd. Deze geraffineerde olie wordt vervolgens voor consumptie gemengd met (extra) vergine olie voor de smaak. Deze categorie heet dan “olijfolie” bestaat uit geraffineerde olijfolie gemengd met  olijfolie van de eerste persing. Op het etiket wordt vermeld “bevat uitsluitend geraffineerde olijfolie en rechtstreeks uit olijven verkregen olie”. In de supermarkten zie je dat merken naast extra vergine/vierge ook gewone olijfolie aanbieden

De laagste kwaliteit: olie uit afval van olijven

Op het etiket van de laagste categorie “olie uit afval van olijven” staat: “bevat uitsluitend olie verkregen door de behandeling van afval van olijven en rechtstreeks uit olijven verkregen olie” of “bevat uitsluitend olie verkregen door de behandeling van afval van olijven en rechtstreeks uit olijven verkregen olie”.  Deze laagwaardige oliën met benamingen als pomace, olio di sansa, “lampenolie”,”geraffineerde olijfolie” of “ruwe olie uit afval van olijven” zijn niet in de supermarkt verkrijgbaar maar worden wel gebruikt in de horeca voor koken en frituren.

Welke informatie over de kwaliteit van olijfolie staat in het testrapport en op het etiket?

Olijfolieproducenten moeten de kwaliteit van hun olijfolie laten vaststellen door middel van testen. De resultaten staan vermeld in een testrapport en dat wordt vaak gedeeld op internet of kan worden opgevraagd bij de producent. Ook worden er testen gedaan om vast te stellen dat de olie niet is aangelengd of gemengd met een andere (zaad) olie of een mindere kwaliteit geraffineerde olijfolie. Hieronder per categorie uitleg hoe je de testresultaten kunt lezen:

Zuurgraad:

De zuurgraad van de olijfolie wordt bepaald door de hoeveelheid vrije vetzuren (free fatty acids). Het is letterlijk een graadmeter voor de kwaliteit van de olijfolie. Hierbij geldt: hoe lager hoe beter. Dit komt ook de smaak ten goede. Zo heeft extra vergine, kwalitatief de beste olijfolie, een zuurgraad < 0,8%.
En hogere zuurgraad kan duiden op gebruik van olijven die:

• zijn aangetast door schimmels, micro-organismen of olijfvliegjes
• te lang aan de boom zijn blijven hangen door een uitgestelde oogst
• zijn beschadigd
• te lang zijn opgeslagen

Peroxidegehalte:

Aan de peroxidatie kun je aflezen in hoeverre olijfolie beschadigd is door zuurstof. De omega 6 vetzuren in olijfolie zijn bijvoorbeeld erg gevoelig voor zuurstof. De beste olijfoliën hebben een peroxidatie van minder dan 10.

Ultravioletabsorptie (UV):

Dit is een indicator van oxidatie door gebruik te maken van het UV-spectrum. Het geeft aan of er geraffineerde olijfolie in de vergine olijfolie aanwezig is. Hiervoor worden de tests, K232 en K270 (of K268) gebruikt. Die staan in het testrapport. Ze meten de hoeveelheid secundaire oxiderende verbindingen bij golflengten van 232 en 268 nanometer (nm). Hoe minder UV-absorptie, hoe beter.

K232:

Het is een preciezere aanduiding voor het niveau van oxidatie. Oxidatie kan het gevolg zijn van natuurlijke veroudering van olijfolie of wijzen op een slechte behandeling of verhitting tijdens het raffinageproces. Bij olijfolie die bij niet te hoge temperaturen is geperst – d.w.z. onder de 27 graden Celsius- blijven de vitaminen E/K en polyfenolen intact. Dit gehalte kan dalen als je olijfolie lang laat staan, maar blijft bij een goede olijfolie hoog. Extra vergine olijfolie zou een K232 waarde moeten hebben tussen de 1,5 en 2,5.

K270:

Dit staat voor de zuiverheid van de olie. Hoe lager dit cijfer, hoe beter. K270 gaat omhoog als er ook (veel) andere stoffen in de olie aanwezig, zoals het geperste vocht van takjes, twijgjes of blaadjes. Extra vergine olijfolie heeft een K270 waarde van tussen 0,15 en 0,22.

Delta (Δ) K:

Dit meet of de olijfolie gemengd is met andere olijfoliën van mindere kwaliteit. Hier wordt het verschil tussen de absorptie bij 270 nm en 266 nm-274 nm gemeten als een manier om te kijken of er geraffineerde olie of olie uit afval van olijven aanwezig is. Mengen met slechtere oliën, vermindert logischerwijs de kwaliteit van de olijfolie. Extra vergine olijfolie heeft over het algemeen een Delta K waarde van minder dan 0,01.

Polyfenolen:

Ook de hoeveelheid polyfenolen is een goede indicator van de kwaliteit. Daaraan kun je de anti-oxidantenwerking aflezen. Hiervan wordt gezegd dat het gezondheid bevorderend werkt, maar het zorgt ook voor een langere houdbaarheid. Het is een goed teken als je na het proeven van olijfolie de neiging hebt om je keel te schrapen of te kuchen. Dat wijst erop dat er veel antioxidanten aanwezig zijn. En het betekent ook dat de oogst vroeg en mechanisch is gebeurd en dat de olijven goed zijn. 

Wat vind je op het etiket aan informatie over de kwaliteit van olijfolie?

Enkelvoudige onverzadigde vetzuren ofwel Monounsaturated fatty acids (MUFA ):

Hiermee wordt aangegeven wat het aandeel is van omega 9 in de olijfolie. Hoe hoger het gehalte aan MUFA hoe beter voor je gezondheid.

Het vermelden van de zuurgraad is vrijwillig net zoals de peroxidegraad, het waxgehalte en de UV-absorptie. De meeste producenten geven deze informatie niet vanwege de kosten die ermee gemoeid zijn. Elk jaar is de oogst anders en kan andere waarden/resultaten opleveren. Als de producent deze informatie op de etiketten zou vermelden, kan dit betekenen dat er bij een nieuwe oogst nieuwe etiketten met de aangepaste waarden gedrukt moeten worden. Dan lopen de kosten hoog op.

Een manier om te zien of er is geknoeid met de olijfolie is door te kijken naar het wax-gehalte. De schil van een olijf bevat wax. Bij het persen komt die wax grotendeels terecht in de perskoek. Aan de hoeveelheid wax in de olijfolie kan worden afgelezen of de olie wel degelijk “extra vierge” – van eerste koude persing- is. Is de hoeveelheid wax in je olie erg hoog, dan is dat een indicatie van de aanwezigheid van geraffineerde olie die op een chemische(technisch) manier is verkregen. 

Waarom koop je kwaliteitsolijfolie het beste van een kleine olijfolieproducent?

Er zijn grote verschillen in prijs en kwaliteit bij olijfolie. Dat maakt het niet gemakkelijk om te bepalen wat een goede kwaliteit olijfolie is. Door te kijken naar de kwaliteitsklasse, keurmerken en de resultaten van het testrapport van een olijfolieproducent krijg je een veel beter beeld.
Over het algemeen raden wij aan om olijfolie van kleinere familiebedrijven of coöperaties olijfolie te kopen. Zij hebben de aandacht voor en voeling met alle facetten van het produceren van olijfolie van de teelt, de pluk, het bottelen en de regio waarin zij opereren. Bij grote industriële bedrijven speelt dat vaak geen/ nauwelijks een rol. Zij kopen vaak goedkope olijven en olijfolie op. Als ze deze vervolgens mengen en weer verkopen kan het gemakkelijk ten koste gaan van de kwaliteit. 

il circolo olijfolie komt van een kleine olijfolieproducent. Door het D.O.P. keurmerk weet je zeker dat il circolo olijfolie uit de regio Monte Iblei – Val Tellaro komt en voor tenminste 70% uit de olijfsoort Moresca bestaat. Kenmerkend is dat hij groen van kleur is en een mild fruitig aroma heeft, met lichte hints van hooi en een licht pikant fruitige smaak. De D.O.P.-certificering is meer dan een keurmerk. Het is een erkenning voor het gebied, de geschiedenis en de tradities van de regio en het getuigt van waardering voor de plaatselijke boeren en oliemakers en de knowhow die zij cultiveren. Met het biologische certificaat wil il circolo laten zien dat de olijfolie zonder chemicaliën, pesticiden en kunstmest is geteeld en op mechanische wijze is geoogst. Kortom, het laat zien hoe zorgvuldig il circolo omgaat met de natuur en de mens en hoe zeer ze zich verbonden voelt met deze regio op Sicilië.

Olijfolie van hoge kwaliteit kopen

Ben je benieuwd geworden naar olijfolie van hoge kwaliteit? Dan ben je bij ons aan het juiste adres. Extra vierge olijfolie en heerlijke gearomatiseerde olijfolie vind je in onze webshop.

We importeren de olijfolie zelf uit Sicilë, waardoor we de beste kwaliteit kunnen garanderen. Neem een kijkje in onze webshop en maak kennis met onze producten!