De Siciliaanse keuken: Wat is er zo bijzonder aan?

Voor ons omvat de Siciliaanse keuken alle fascinerende aspecten van de regio. Het is een vaak verrassende combinatie van smaken met slechts enkele, maar zeer smakelijke lokale ingrediënten. Als je een restaurant in een klein Siciliaans dorpje binnenstapt, zul je waarschijnlijk een chef-kok aantreffen die er trots op is om je kennis te laten maken met de lokale specialiteiten, die overweldigend lekker blijken te zijn. De Siciliaanse keuken staat bekend om zijn uitgesproken smaken, diverse invloeden en het gebruik van verse, lokale ingrediënten. De Siciliaanse keuken is een ware weerspiegeling van de rijke geschiedenis van het eiland, de culturele smeltkroes en de diepe verbondenheid met het land en de zee. Hieronder zetten we op een rijtje wat de Siciliaanse keuken volgens ons zo speciaal maakt.

Historische en culturele invloeden

De Siciliaanse keuken wordt beïnvloed door een rijke schakering aan culturele invloeden, als gevolg van de geschiedenis van verschillende beschavingen op het eiland en de vermenging van diverse culinaire tradities. Vanaf de 8e eeuw voor Christus maakte Sicilië deel uit van Magna Graecia, een regio die werd gekoloniseerd door oude Griekse kolonisten. De Griekse invloed is te zien in gerechten als couscous (bekend als “cuscusu” in het Siciliaans), waarvan wordt aangenomen dat het door Griekse kolonisten is geïntroduceerd.

Tijdens de Middeleeuwen stond Sicilië onder Arabische heerschappij en hun aanwezigheid heeft een blijvende invloed op de Siciliaanse keuken achtergelaten. De Arabieren introduceerden ingrediënten zoals citrusvruchten, amandelen, pistachenoten en kruiden zoals saffraan en kaneel. Hun invloed is ook terug te zien in culinaire technieken zoals het conserveren van voedsel door het te drogen en te konfijten.

De Noormannen, die Sicilië in de 11e eeuw veroverden, brachten zo hun eigen traditionele keuken mee, waaronder gerechten met ingrediënten als zeevruchten, kaas en kruiden. Ze introduceerden ook het gebruik van honing en technieken als roosteren en smoren.

In de 15e en 16e eeuw kwam Sicilië onder Spaanse heerschappij, waardoor nieuwe ingrediënten zoals tomaten, paprika’s, chocolade en verschillende kruiden hun opwachting maakten. De Spaanse invloed is terug te zien in gerechten als caponata, een ‘relish’ oftewel soort zoetzure saus van aubergines.

De korte Franse bezetting van Sicilië in de 19e eeuw drukte zijn stempel op de Siciliaanse keuken, vooral op het gebied van patisserie en zoetwaren. De Franse invloed is terug te zien in desserts als cannoli en cassata, die Frans geïnspireerde elementen hebben.

Hoewel de Siciliaanse keuken veel overeenkomsten vertoont met andere regionale Italiaanse keukens – heeft ze door de unieke geografische ligging van het eiland en de historische invloeden een geheel eigen karakter. De diversiteit en rijkdom van de Siciliaanse keuken, wat resulteert in een breed scala aan smaken, ingrediënten en culinaire technieken maakt haar onevenaarbaar .

Overvloed aan verse vis en zeevruchten

Als eiland profiteert Sicilië van een overvloedige aanwezigheid van verse vis. Geen wonder dat vis en zeevruchten zo’n belangrijke rol spelen in de Siciliaanse keuken. Je vindt dan ook een reeks heerlijke visgerechten op het Siciliaans menu die de gulheid van de Middellandse Zee weerspiegelen.

Sardines (Sarde) zijn niet weg te denken uit de Siciliaanse keuken en worden op verschillende manieren bereid, waaronder grillen, frituren of marineren. Je komt ze tegen in gerechten zoals ‘pasta con le sarde’ (pasta met sardientjes), waar ze worden gecombineerd met venkel, pijnboompitten, rozijnen en saffraan.

Inktvis (Calamari) is een ander populair ingrediënt in de Siciliaanse keuken. Het wordt veel gebruikt zowel als een op zichzelf staand ingrediënt als in combinatie met andere ingrediënten. Of het nu gefrituurd is, gevuld of verwerkt in pasta of salades, calamari is door de malse textuur en milde smaak een veelzijdig ingrediënt dat goed samengaat met verschillende kruiden en bijgerechten.

Tonijn (Tonno) staat hoog aangeschreven in de Siciliaanse keuken en wordt bijvoorbeeld gebruikt als tonnato, waarbij dun gesneden gekookte tonijn wordt geserveerd met een pittige saus van mayonaise, kappertjes en citroensap. Tonijn wordt ook gegeten in geconserveerde vorm, denk bijvoorbeeld aan bottarga (gezouten, gepekelde tonijnkuit) of tonijn conserva (ingemaakte tonijn in olijfolie).

Zwaardvis (Pesce Spada) is een populair visgerecht in de Siciliaanse keuken. Het wordt vaak gegrild of gebakken in de pan en geserveerd met verschillende sauzen en kruiden, waaronder citroen, kappertjes en olijfolie. Zwaardvis wordt ook gebruikt in gerechten als involtini di pesce spada (zwaardvisrolletjes) gevuld met paneermeel, pijnboompitten en rozijnen.

Octopus (Polpo) is een geliefd ingrediënt in de Siciliaanse keuken. Het wordt mals door langzaam te koken of stoven zoals in een gerecht als insalata di polpo (octopussalade) of polpo alla ghiotta, waar het wordt gestoofd met tomaten, olijven, kappertjes en aromatische kruiden.

Mosselen (Cozze) en mosselen (Vongole) worden veel gegeten in de Siciliaanse keuken. Ze worden gebruikt in pastagerechten zoals spaghetti alle vongole (spaghetti met mosselen) of cozze alla marinara (mosselen in een saus op basis van tomaten). Ook vind je ze gestoomd of in soepen terug op de menukaart.

Rijke en krachtige smaken

De Siciliaanse keuken staat bekend om zijn gedurfde combinaties en intense smaken, vaak gekenmerkt door een harmonieuze balans van zoete, hartige en pittige elementen. Er zijn een aantal smaken die bijzonder prominent aanwezig zijn in de Siciliaanse keuken:

• Citrusvruchten: icilië staat bekend om zijn overvloedige productie van citrusvruchten, waaronder citroenen, sinaasappels en mandarijnen. De citrussmaken zijn krachtig, friszuur en worden vaak gebruikt in zowel zoete als hartige gerechten, voor een verfrissende en pittige noot.
• Kappertjes: Kappertjes zijn een veelgebruikt ingrediënt in de Siciliaanse keuken en geven gerechten een intense, zilte smaak. Ze worden vaak gebruikt in pastasauzen, visgerechten en salades en zorgen voor een unieke pittigheid.

• Olijven: Sicilië is de thuisbasis van verschillende olijfcultivars en olijven vormen een essentieel onderdeel van de Siciliaanse keuken. Ze zijn er in verschillende vormen, maten en smaken, variërend van mild tot intens ziltig of bitter. Olijven worden gebruikt in salades, pastasauzen en verschillende Siciliaanse gerechten en voegen een gedurfde en uitgesproken smaak toe.
  
• Ansjovis: Ansjovis is een hoofdingrediënt in de Siciliaanse keuken en wordt gebruikt om de smaak te versterken in sauzen, dressings en traditionele gerechten zoals pasta con le sarde. Ze zorgen voor een sterke umami en zoute smaak die diepte toevoegt aan veel Siciliaanse gerechten.
  
• Knoflook: Knoflook is een krachtpatser in de Siciliaanse keuken en wordt royaal gebruikt om een scherpe en aromatische smaak toe te voegen aan verschillende gerechten. Het wordt vaak gesauteerd in olijfolie als basis voor sauzen, soepen en stoofschotels, waardoor de gedurfde en kenmerkende smaak aan het gerecht wordt toegevoegd.
  
• Chilipeper: De Siciliaanse keuken staat bekend om zijn kruidigheid en chilipepers worden vaak gebruikt om hitte en intensiteit toe te voegen aan gerechten. Of het nu in de vorm van gedroogde chilivlokken of verse pepers is, ze geven een vurige kick en laten de smaak van veel traditionele Siciliaanse recepten tot hun recht komen.
  
• Zoetheid: In de Siciliaanse keuken worden krachtige en intense smaken vaak gecombineerd met zoetigheid. Het gebruik van gedroogd fruit, honing, rozijnen en zelfs chocolade in hartige gerechten zorgt voor een heerlijk contrast en complexiteit in de smaak.

Gebruik van lokale ingrediënten

In de Siciliaanse keuken wordt groot belang gehecht aan het gebruik van verse, seizoensgebonden en lokale ingrediënten. Fruit, groenten, granen, kruiden en specerijen gedijen goed op de vruchtbare grond van Sicilië. Dat proef je terug in de heerlijke, verse en authentieke smaken. De meeste groenten zijn er in vele variëteiten maar die vind je niet snel in Noord-Europese (super)markten.

In de zomer heb je bijvoorbeeld aubergines, in allerlei vormen, maten, kleuren en smaken. Zo is er de Violetta di Sicilia, een grote en donkerpaarse variëteit met een glanzende schil, een stevige textuur en een licht bittere smaak; de Rotonda Bianca di Palermo, rond van vorm en met een roomwitte kleur, een milde en delicate smaak en een zachte textuur; of de Tonda Nera, een kleine, ronde en donkerpaarse aubergine, met een licht bittere smaak en stevig vruchtvlees, die vaak wordt gebruikt in Siciliaanse gerechten waarin aubergine wordt gecombineerd met tomaten, zoals Pasta alla Norma.

Ook als het gaat om courgettes, ook wel zucchini genoemd, staat Sicilië bekend om het kweken van een grote variëteit, elk met zijn eigen kenmerken. De Italiaanse gestreepte courgette, Striato d’Italia genoemd, heeft een lichtgroene schil met donkergroene strepen in de lengte. Hij heeft een milde smaak en een stevige textuur. Dan is er de Bianca di Palermo, of Palermo White, een lichtgroene of roomwitte courgette soort met een delicate smaak en een zachte textuur; of de Romanesco courgette met zijn unieke lichtgroene kleur en opvallende ribbels. Deze courgette heeft een licht nootachtige smaak en een stevige, knapperige textuur en wordt vaak gebruikt in salades, roerbakgerechten en pastagerechten. We zouden de lijst met voorbeelden kunnen uitbreiden met tomaten, paprika’s, kool, bonen en vele andere groenten en fruit die in de rijke Siciliaanse bodem groeien, maar daar wijden we graag een ander artikel aan.

Combinaties van zoet en hartig

Kenmerkend voor het Siciliaanse smaakpalet is de harmonieuze mix van zoete en hartige smaken. Gerechten zoals pasta met sardientjes en rozijnen, of desserts zoals cannoli gevuld met zoete ricotta kaas en gekonfijt fruit laten dit heerlijke contrast zien. De zoete en hartige combinaties in de Siciliaanse keuken zijn een weerspiegeling van de complexe culinaire geschiedenis en culturele invloeden van het eiland, maar komen ook voort uit de agrarische wortels, waar een traditie van het mengen van ingrediënten uit verschillende bronnen – zoals zoet fruit, zoute vis, scherpe kaas en aromatische kruiden – resulteerde in de ontwikkeling van gerechten met complexe smaakprofielen. Dat is voor sommigen van ons – uit een soberdere eetcultuur- soms best wennen.

Street food cultuur

Wie Sicilië wel eens heeft bezocht kan de levendige ‘streetfood’cultuur niet zijn ontgaan: met straattentjes en markten die een breed scala aan heerlijke snacks en lekkernijen verkopen. Ze geven je snel een goed beeld van de grote variëteit aan Siciliaanse smaken:

• Arancini zijn gefrituurde rijstballetjes die meestal gevuld zijn met ragù (vleessaus), mozzarella en erwten. Te koop in verschillende maten en vormen en geliefd bij Sicilianen jong en oud.
• Panelle zijn kikkererwtenbeignets gemaakt van een beslag van kikkererwtenmeel, water en kruiden. Knapperig gefrituurd en vaak geserveerd in een broodje of apart als snack.
• Cannoli zijn Siciliaanse gebakjes gemaakt van een knapperig opgerold wafeltje gevuld met zoete ricotta – naturel maar ook bestrooid met chocoladesnippers, gekonfijt fruit of pistachenoten.

• Sfincione is een traditionele Siciliaanse pizza met een dikke, zachte korst belegd met tomatensaus, uien, broodkruimels, caciocavallo kaas en soms ansjovis. Een populaire snack met een bijzondere smaak.
• Panelle e Crocchè zijn een combinatie van panelle (kikkererwtenbeignets) en crocchè, aardappelkroketjes. Of je ze nou met of zonder een broodje eet, het is heel vullend en een ‘streetfood’ ervaring om niet te missen.
• Stigghiola is populair in Palermo en wordt gemaakt van gegrilde lams- of geitendarmen, meestal gemarineerd met citroen, knoflook, peterselie en andere kruiden. Een hartige en pittige smaak. Niet geschikt voor mensen met een zwakke maag.
• Siciliaanse limonade is een populaire dorstlesser – vooral verkrijgbaar bij de kiosken in Catania, met klassieke smaakvarianten als citroen-zout-seltzer, citroen-tangerine, tamarinde en groene mandarijn. Of probeer een van de vele siroopcocktails, waaronder de “Completo” (orzata, citroen en anijs) of een andere (alcoholvrije?) cocktail waarin versgeperste citroen de hoofdrol speelt. En dan lekker nippend aan je koele drankje bij de kiosk genieten en terwijl je rustig de langs paraderende Sicilianen gadeslaat.
• Granita is een traditionele Siciliaanse bevroren lekkernij gemaakt van suiker, water en natuurlijke smaken, zoals citroen, amandel, koffie, aardbei en moerbei. Het wordt vaak geserveerd met een briochebroodje. Dat kan al bij het ontbijt – een echte Siciliaanse klassieker- of als een verfrissende traktatie gedurende de dag.
• Cassata is een traditioneel Siciliaans dessert, beroemd om haar rijke smaken en uitbundige garnering. Het is een dessert gemaakt met laagjes biscuitgebak, gezoete ricotta, gekonfijt fruit en marsepein. De cake wordt meestal gedrenkt in likeur of zoete siroop voor een nog intensere smaak.

Traditionele streekgerechten

Elke regio op Sicilië heeft zijn eigen unieke gerechten en specialiteiten, die de diversiteit van het culinaire erfgoed van het eiland laten zien. Van de visrijke keuken van de kustgebieden tot de stevige, rustieke gerechten van de regio’s in het binnenland, de Siciliaanse keuken biedt een scala aan traditionele recepten en lokale variaties.

Een van de bekendste en meest typische gerechten uit de regio Palermo op Sicilië is “Pasta con le Sarde” (Pasta met sardientjes). Het is een smaakvol pastagerecht dat verse sardines, wilde venkel, pijnboompitten, rozijnen, saffraan en paneermeel combineert.

Ga je naar Catania dan kom je ongetwijfeld “Pasta alla Norma” tegen op het menu. Dit pastagerecht is vernoemd naar de opera “Norma” van Vincenzo Bellini, die in Catania werd geboren. Het is een smaakvol en voedzaam gerecht met lokale ingrediënten uit de regio. De saus is gemaakt van gebakken aubergine gecombineerd met tomatensaus, basilicum en ricotta salata kaas.

De regio Marsala op Sicilië staat op haar beurt bekend om haar wereldberoemde versterkte wijn, met dezelfde naam. De Marsalawijn wordt vaak gebruikt in de keuken om smaakvolle en uitgesproken gerechten te creëren. Een van de meest typische gerechten uit de Marsala-regio is “Pollo alla Marsala” of “Kip Marsala”. Voor veel Siciliaanse gerechten, zoals Caponata, heeft elke regio zijn eigen variatie, en elk gerecht is het proberen waard.

Veel extra vierge olijfolie

Olijfolie is een essentieel ingrediënt in de Siciliaanse keuken en speelt een centrale rol in de kooktradities van de regio. Het wordt zeer gewaardeerd om zijn uitgesproken smaak en aroma, die variëren afhankelijk van de gebruikte olijvensoort en de regio op Sicilië waar het wordt geproduceerd. Siciliaanse olijfolie staat bekend om zijn fruitige, grasachtige en soms peperige noten, die diepte en complexiteit toevoegen aan gerechten. Het is ook het belangrijkste bakmiddel in de Siciliaanse keuken. Olijfolie wordt gebruikt voor het bakken, braden en frituren van verschillende ingrediënten, waaronder groenten, vlees en vis. Bovendien is het een belangrijk bestanddeel van dressings en marinades die in de Siciliaanse keuken worden gebruikt. Gecombineerd met azijn of citroensap, samen met kruiden, specerijen en andere smaakmakers, creëert het smaakvolle dressings voor salades en marinades voor groenten, vlees en fruit.

Extra olijfolie van de eerste persing van hoge kwaliteit maakt een gerecht af en versterkt de smaken. Je kunt het over soepen, pastagerechten, gegrilde groenten en zelfs brood sprenkelen voor een rijkere en diepere smaak. Olijfolie wordt ook gebruikt om bepaalde ingrediënten te conserveren. Olijven worden bijvoorbeeld vaak geconserveerd in olijfolie samen met kruiden en specerijen om er een condiment – ook wel smaakmaker genoemd- van te maken. Ook zongedroogde tomaten en bepaalde vissoorten, zoals ansjovis, worden geconserveerd in olijfolie om hun smaak te verdiepen en hun houdbaarheid te verlengen.

Nieuwsgierig naar extra vierge olijfolie?

Dan ben je bij ons aan het juiste adres. Je vindt biologische extra vierge olijfolie in onze webshop. Wij importeren de olijfolie zelf uit Sicilië en kunnen daardoor de beste kwaliteit garanderen. Neem een kijkje in onze webshop en maak kennis met onze producten!