De waarheid onthullen: strijd tegen olijfoliefraude

In de wereld van olijfolie, schuilt er een schaduw onder de door de zon gedrenkte boomgaarden: olijfoliefraude. Deze malafide praktijk varieert van het verkeerd etiketteren van producten tot het vermengen van zuivere olijfolie met goedkopere alternatieven. Bij il circolo geven we prioriteit aan de integriteit van olijfolie en geloven we in het blootleggen en bestrijden van olijfoliefraude.

Olijfoliefraude begrijpen

Olijfoliefraude omvat vaak het verkopen van lagere kwaliteit oliën als extra vierge, het vermengen van olijfolie met andere plantaardige oliën, of het valselijk claimen van een specifieke regionale herkomst. Deze frauduleuze handelingen misleiden niet alleen consumenten, maar brengen ook potentiële gezondheidsrisico’s met zich mee.

De brede impact van oliefraude

Olijfoliefraude heeft niet alleen gevolgen voor de consument, maar raakt ook authentieke producenten ernstig. Deze eerlijke telers worden geconfronteerd met oneerlijke concurrentie tegen lager geprijsde, frauduleuze producten, waardoor zowel hun levensonderhoud als de reputatie van regio’s die beroemd zijn om hun olijfolie in gevaar komt.

Technieken om olijfoliefraude te detecteren

Dankzij technologische vooruitgang kunnen deskundigen olijfoliefraude detecteren. Het opsporen van fraude met olijfolie is een complexe taak die een verscheidenheid aan wetenschappelijke technieken en sensorische evaluaties omvat.

Hier zijn enkele belangrijke technieken die worden gebruikt om olijfoliefraude op te sporen:

1. Chemische Analyse:
   • Vetzurensamenstelling: Verschillende olijfvariëteiten en -herkomsten hebben unieke profielen van vetzuren. Gaschromatografie (GC) wordt gebruikt om deze profielen te analyseren, wat helpt om het type olijfolie te identificeren en eventuele vervalsing met andere plantaardige oliën op te sporen.
   • Sterol- en Wasestervergelijking: De samenstelling van sterolen en waxy esters in olijfolie kan wijzen op vervalsing. Bepaalde sterolen zijn aanwezig in verschillende concentraties in olijfolie in vergelijking met andere oliën zoals zonnebloem- of sojaolie.
   • UV-absorptie: Deze methode detecteert de aanwezigheid van geraffineerde oliën in vierge olijfoliën. Het meet specifieke UV-absorptiewaarden, bekend als K232, K270 en ΔK, die veranderen wanneer olie wordt geraffineerd of vervalst.
   • Pyrofytine A-test (PPA): Deze test controleert op de afbraak van chlorofyl in olijfolie, wat kan wijzen op oude, geoxideerde of thermisch misbruikte oliën die vaak in vervalste producten worden gevonden.
2. DNA-gebaseerde Tests: Deze tests identificeren de specifieke olijfcultivars die in de olie worden gebruikt. DNA-testen kunnen bijzonder nuttig zijn bij het verifiëren van de authenticiteit van oliën die beweren van een enkele variëteit of geografische herkomst te zijn.
3. Isotopenverhouding Massaspectrometrie (IRMS): Deze techniek meet de verhoudingen van stabiele isotopen (bijv. koolstof, zuurstof) in de olie. Aangezien deze verhoudingen variëren met geografische herkomst en landbouwpraktijken, kan IRMS helpen de geclaimde herkomst van olijfolie te verifiëren.
4. Kernspinresonantie (NMR): NMR-spectroscopie kan gedetailleerde informatie verschaffen over de moleculaire samenstelling van olijfolie. Het is effectief in het detecteren van vervalsing en kan ook informatie verschaffen over de geografische herkomst en de variëteit van de olijven.
5. Sensorische Evaluatie: Getrainde panels voeren sensorische tests uit om defecten in olijfolie op te sporen. Proevers beoordelen het aroma en de smaak van de olie om ervoor te zorgen dat deze voldoet aan de criteria voor extra vierge of vierge kwaliteit. Deze methode is subjectief, maar essentieel, aangezien chemische tests alleen niet alle aspecten van de olijfoliekwaliteit kunnen vastleggen.
6. Traceerbaarheid en Blockchain-technologie: Het implementeren van traceerbaarheidssystemen en blockchain-technologie kan de transparantie van de olijfolievoorzieningsketen verbeteren, waardoor het moeilijker wordt om frauduleuze producten te introduceren.
7. High-Performance Vloeistofchromatografie (HPLC): HPLC kan worden gebruikt om fenolische verbindingen en andere antioxidanten in olijfolie te analyseren, die indicatief zijn voor kwaliteit en kunnen worden beïnvloed door vervalsing.

Elk van deze methoden heeft zijn sterke punten en beperkingen, en vaak wordt een combinatie van verschillende technieken gebruikt om de authenticiteit en kwaliteit van olijfolie te garanderen. Regelgevende maatregelen, waaronder PDO- en PGI-certificeringen, spelen ook een belangrijke rol bij het handhaven van authenticiteit.

Historische context van olijfoliefraude

Olijfoliefraude is geen nieuw fenomeen. Een historisch perspectief onthult hoe dit probleem zich heeft ontwikkeld, parallel aan veranderingen in voedselproductie en -regulering door de eeuwen heen, en weerspiegelt de evoluerende methoden van misleiding in de industrie. Hier zijn enkele opvallende voorbeelden:

1. Het Toxische Olie Syndroom (1981, Spanje): In een van de meest tragische gebeurtenissen gerelateerd aan olijfoliefraude, stierven bijna 700 mensen in Spanje door het consumeren van met aniline verontreinigde raapolie, bedoeld voor gebruik als industrieel smeermiddel maar verkocht als olijfolie.
2. Rubino U.S.A. Inc. (1993, VS): De FDA beval een terugroepactie van olijfoliën van Rubino U.S.A. Inc., die niets anders bleken te zijn dan koolzaadolie.
3. Bevindingen van de Canadese Voedselinspectie (1997-1999): De Canadese Voedselinspectie voerde tests uit op oliën die beweerden 100% olijfolie te zijn en concludeerde in 1999 dat 20% van deze oliën nep was.
4. EU Landbouwfraude (2007): NPR meldde in 2007 dat vervalste olijfolie het grootste probleem van landbouwfraude in de Europese Unie was geworden. Dit omvatte gevallen waarbij oliën met het label “extra vierge” werden verdund met goedkopere olijfoliën of andere plantaardige oliën, en zelfs het gebruik van lampante olie, die niet geschikt is voor consumptie.
5. Vervalsing door Grote Italiaanse Scheepvaartmaatschappijen (2007): The New Yorker meldde in augustus 2007 dat grote Italiaanse scheepvaartmaatschappijen routinematig olijfolie vervalsten, waarbij slechts ongeveer 40% van de als “extra vierge” verkochte olie daadwerkelijk aan de specificatie voldeed. Deze uitgebreide fraude leidde ertoe dat de Italiaanse overheid een nieuwe etiketteringswet oplegde.
6. Operatie Gouden Olie (2008, Italië): In maart 2008 voerden 400 Italiaanse politieagenten “Operatie Gouden Olie” uit, waarbij 23 mensen werden gearresteerd en 85 boerderijen in beslag werden genomen na het ontdekken van een grootschalig schema om oliën uit andere Mediterrane landen als Italiaans te herlabelen.
7. Incident in Deense Supermarkten (2017): Een rapport onthulde dat in 2017 slechts zes van de 35 onderzochte extra vierge olijfoliën die in Deense supermarkten werden verkocht, daadwerkelijk extra vierge waren.
8. Fraude in Griekenland (Jaar niet gespecificeerd): De Griekse politie arresteerde zeven personen voor het toevoegen van groene kleurstof aan zonnebloemolie en het op de markt brengen als olijfolie.
9. Boete voor Spaanse Olijfoliecoöperatie (2018): In Spanje werd de grootste olijfoliecoöperatie ter wereld in 2018 beboet omdat zij geen tarieven betaalden op geïmporteerde olijfolie uit Tunesië, die vervolgens werd gemengd met olijfolie van lagere kwaliteit en als maagdelijke olijfolie naar de Verenigde Staten werd geëxporteerd.

Deze voorbeelden benadrukken de noodzaak van waakzaamheid en strikte regelgeving om olijfoliefraude te bestrijden en zowel consumenten als echte producenten te beschermen. In feite is, “Olijfolie is nog steeds een van de meest verkeerd geëtiketteerde voedingsmiddelen op het continent, volgens het 2022 rapport van de Europese Commissie over voedselveiligheid.” (1)

Casestudy’s: lessen uit olijfoliefraude

Recente gevallen van olijfoliefraude benadrukken de noodzaak van constante waakzaamheid. Deze gevallen onderstrepen de geavanceerde methoden die worden gebruikt door degenen die fraude plegen en het belang van het handhaven van strikte kwaliteitscontroles. (2)

Consumentenemancipatie tegen olijfoliefraude

Consumenten informeren is cruciaal in de strijd tegen olijfoliefraude. Begrijpen hoe je echte olijfolie kunt identificeren, van het ontcijferen van etiketten tot het herkennen van geldige certificeringen, is de sleutel om frauduleuze producten te vermijden.

De toekomst in de strijd tegen olijfoliefraude

Vooruitkijkend is er optimisme in de strijd tegen olijfoliefraude. Innovaties zoals blockchain voor producttraceerbaarheid en verbeterde testmethoden komen naar voren om de authenticiteit van olijfolie te beschermen.

Bij il circolo zetten we ons in voor de zuiverste vorm van olijfolie en om onze gemeenschap te informeren over olijfoliefraude. Samen kunnen we de traditie en kwaliteit van dit essentiële ingrediënt beschermen.

Bonnen

1. The New York Times “68,000 Gallons of ‘Unfit’ Olive Oil Seized by Italy and Spain”
2. European Commission 2022 Annual Report “Alert and Cooperation Network“
3. Wikipedia: Olive oil regulation and adulteration