Olijfolie fraude: het beschermen van een eeuwenoude traditie

In de stille olijfgaarden, waar bomen al eeuwenlang bloeien, werpt een hardnekkig probleem zijn schaduw over de industrie — olijfolie fraude. Deze misleiding, van verkeerde etikettering tot verdunning met goedkopere oliën, schaadt zowel het vertrouwen van consumenten als het werk van eerlijke producenten.

Bij il circolo staat zuiverheid centraal. Over deze kwestie spreken betekent voor ons niet alleen aandacht voor kwaliteit, maar ook het beschermen van cultureel erfgoed en ambacht.

Wat is olijfolie fraude?

Olijfolie fraude kent vele vormen. De meest voorkomende zijn het verkopen van lagere kwaliteitsoliën als extra vierge, het mengen van olijfolie met goedkope plantaardige oliën, of het onterecht vermelden van een prestigieuze herkomstregio.

Deze praktijken tasten niet alleen de kwaliteit aan, maar kunnen ook gezondheidsrisico’s opleveren en het imago schaden van regio’s die bekendstaan om hun hoogwaardige olijfolie.

De impact op eerlijke producenten

Wanneer vervalste producten de markt overspoelen, ontstaat oneerlijke concurrentie. Producenten die zich inzetten voor authenticiteit en vakmanschap worden economisch benadeeld. Het gevolg is niet alleen financieel verlies, maar ook het verdwijnen van eeuwenoude tradities en vertrouwen in de markt.

Hoe olijfolie fraude wordt opgespoord

Gelukkig helpt de wetenschap bij het bestrijden van olijfolie fraude. Door middel van chemische analyses, smaaktesten en moderne technologie kan vervalsing steeds beter worden opgespoord.

Belangrijke opsporingsmethoden:

• Vetzuren- en sterolenanalyse: Elke olijfsoort heeft een uniek profiel; afwijkingen wijzen op vervalsing.
• UV-absorptie & PPA-test: Deze analyses tonen aan of olie is geraffineerd of geoxideerd.
• DNA- en isotopenanalyse: Bevestigt de olijfvariëteit en geografische herkomst.
• NMR- en HPLC-technieken: Onderzoeken de moleculaire samenstelling en antioxidantgehalte.
• Sensorische beoordeling: Panels van experts proeven op smaak en geur om de kwaliteit te bevestigen.
• Blockchain-traceerbaarheid: Maakt elke stap in de keten transparant en voorkomt vervalsing.

Elk van deze methoden heeft zijn sterke punten en beperkingen, en vaak wordt een combinatie van verschillende technieken gebruikt om de authenticiteit en kwaliteit van olijfolie te garanderen. Regelgevende maatregelen, waaronder PDO- en PGI-certificeringen, spelen ook een belangrijke rol bij het handhaven van authenticiteit.

Historische context van olijfoliefraude

Olijfoliefraude is geen nieuw fenomeen. Een historisch perspectief onthult hoe dit probleem zich heeft ontwikkeld, parallel aan veranderingen in voedselproductie en -regulering door de eeuwen heen, en weerspiegelt de evoluerende methoden van misleiding in de industrie. Hier zijn enkele opvallende voorbeelden:

1. Het Toxische Olie Syndroom (1981, Spanje): In een van de meest tragische gebeurtenissen gerelateerd aan olijfoliefraude, stierven bijna 700 mensen in Spanje door het consumeren van met aniline verontreinigde raapolie, bedoeld voor gebruik als industrieel smeermiddel maar verkocht als olijfolie.
2. Rubino U.S.A. Inc. (1993, VS): De FDA beval een terugroepactie van olijfoliën van Rubino U.S.A. Inc., die niets anders bleken te zijn dan koolzaadolie.
3. Bevindingen van de Canadese Voedselinspectie (1997-1999): De Canadese Voedselinspectie voerde tests uit op oliën die beweerden 100% olijfolie te zijn en concludeerde in 1999 dat 20% van deze oliën nep was.
4. EU Landbouwfraude (2007): NPR meldde in 2007 dat vervalste olijfolie het grootste probleem van landbouwfraude in de Europese Unie was geworden. Dit omvatte gevallen waarbij oliën met het label “extra vierge” werden verdund met goedkopere olijfoliën of andere plantaardige oliën, en zelfs het gebruik van lampante olie, die niet geschikt is voor consumptie.
5. Vervalsing door Grote Italiaanse Scheepvaartmaatschappijen (2007): The New Yorker meldde in augustus 2007 dat grote Italiaanse scheepvaartmaatschappijen routinematig olijfolie vervalsten, waarbij slechts ongeveer 40% van de als “extra vierge” verkochte olie daadwerkelijk aan de specificatie voldeed. Deze uitgebreide fraude leidde ertoe dat de Italiaanse overheid een nieuwe etiketteringswet oplegde.
6. Operatie Gouden Olie (2008, Italië): In maart 2008 voerden 400 Italiaanse politieagenten “Operatie Gouden Olie” uit, waarbij 23 mensen werden gearresteerd en 85 boerderijen in beslag werden genomen na het ontdekken van een grootschalig schema om oliën uit andere Mediterrane landen als Italiaans te herlabelen.
7. Incident in Deense Supermarkten (2017): Een rapport onthulde dat in 2017 slechts zes van de 35 onderzochte extra vierge olijfoliën die in Deense supermarkten werden verkocht, daadwerkelijk extra vierge waren.
8. Fraude in Griekenland (Jaar niet gespecificeerd): De Griekse politie arresteerde zeven personen voor het toevoegen van groene kleurstof aan zonnebloemolie en het op de markt brengen als olijfolie.
9. Boete voor Spaanse Olijfoliecoöperatie (2018): In Spanje werd de grootste olijfoliecoöperatie ter wereld in 2018 beboet omdat zij geen tarieven betaalden op geïmporteerde olijfolie uit Tunesië, die vervolgens werd gemengd met olijfolie van lagere kwaliteit en als maagdelijke olijfolie naar de Verenigde Staten werd geëxporteerd. (1)

Deze voorbeelden benadrukken de noodzaak van waakzaamheid en strikte regelgeving om olijfoliefraude te bestrijden en zowel consumenten als echte producenten te beschermen. In feite is, “Olijfolie is nog steeds een van de meest verkeerd geëtiketteerde voedingsmiddelen op het continent, volgens het 2022 rapport van de Europese Commissie over voedselveiligheid.” (2)

Consumenten sterker maken: hoe herken je echte olijfolie?

Kennis is de krachtigste bescherming tegen olijfolie fraude. Consumenten kunnen zichzelf beschermen door:

• Etiketten goed te lezen – let op oogst- en botteldatum.
• Te kiezen voor erkende certificeringen – zoals BOB of BGA.
• Te kopen bij betrouwbare producenten – die hun herkomst open communiceren.
• Zelf te proeven: echte extra vierge olijfolie smaakt fruitig, licht bitter en heeft vaak een peperige afdronk.

Bij il circolo geloven we dat elke fles olijfolie een verhaal vertelt – over oorsprong, zorg en vakmanschap.
Wie kiest voor echte olijfolie, ondersteunt duurzame landbouw én beschermt een eeuwenoude traditie.

Een hoopvolle toekomst voor echte olijfolie

Hoewel olijfolie fraude hardnekkig blijft bestaan, groeit de bescherming. Nieuwe technologieën zoals blockchain, DNA-analyse en strengere controles maken het steeds moeilijker om namaak op de markt te brengen.

Bij il circolo blijven we ons inzetten voor transparantie, kwaliteit en respect voor het ambacht van olijventeelt. Samen – producenten, consumenten en toezichthouders – kunnen we de zuiverheid van deze gouden olie behouden voor toekomstige generaties.

Bronnen

1. The New York Times “68,000 Gallons of ‘Unfit’ Olive Oil Seized by Italy and Spain”
2. European Commission 2022 Annual Report “Alert and Cooperation Network“
3. Wikipedia: Olive oil regulation and adulteration